Właściwości glin i ziem wędkarskich. Od czego zależą? O czym decydują?

Nam wędkarzom znane są gliny i ziemie pod określonymi nazwami handlowymi określającymi dość ściśle ich przeznaczenie. Jednakże jak wiadomo, glina glinie nierówna mimo tej samej nazwy handlowej. Związane jest to z różnym składem granulometrycznym i mineraologicznym surowców, z których dane produkty finalne zostały stworzone. Nazwa danego produktu związana jest z subiektywną oceną danej gliny przez producenta. Dla jednego wędkarza dana glina będzie gliną rzeczną dla innego gliną wiążącą. Celem tego artykułu jest przybliżenie właściwości, jakie nadają poszczególne frakcje glin i ziem tzn. dlaczego jedna glina smuży mocniej, inna mniej, jedna jest lekka, inna ciężka itd. Opanowanie tego zagadnienia pozwala na szybką ocenę przydatności danej gliny do określonych warunków. Ponadto wiedza ta daje możliwość właściwego komponowania poszczególnych glin w celu uzyskania optymalnej mieszanki.

Czynniki decydujące o właściwościach gliny wędkarskiej:

1. Składniki granulomteryczne (czyli z czego składa się glina wędkarska):
• Piasek (drobny do 0,5mm)
• Pył
• Ił
2. Składniki mineralne.

Wymienione czynniki wpływają na właściwości organoleptyczne gliny, które to będą nas szczególnie interesowały. Od proporcji piasku, pyłu i iłu zależy spoistość i praca naszej gliny. Składniki te różnią się między sobą średnicą ziarna. Najgrubszą średnicę posiada piasek (0,1-1mm), następnie pył (0,01-0,1mm), natomiast zdecydowanie najdrobniejszą frakcje posiada ił (<0,002mm). Piasek nadaje glinie ciężar i wpływa na jej równomierne rozmywanie się w wodzie. Pył wpływa na puszystość ziemi, jest również odpowiedzialny za właściwości smużące gliny. Obie frakcje tj. piasek i pył posiadają właściwości wybitnie rozpraszające. Ił określany fachowo częściami spławianymi nadaje glinie właściwości wiążące. Silne zdolności wiążące iłu związane są z dużą zdolnością przyciągania cząsteczek o przeciwnym ładunku, w tym szczególnie dipolowych (mają zarówno ładunek dodatni jak i ujemny) cząsteczek wody. Z tego też powodu zwiększanie wilgotności gliny stymuluje jej właściwości wiążące.

Ze względu na skład granulometryczny możemy wyróżnić następujące gliny:

• Pylasto-piaszczyste o niewielkiej zawartości iłu (do 15%) – taki skład posiada m.in. znana wszystkim glina Argile. Frakcje pylaste nadają jej właściwości smużące, piasek wpływa na szybsze rozmycie tej gliny, natomiast nieznaczna ilość iłu pozwala formować z niej kule. Gliny o podobnym składzie, lecz o minimalnej zawartości iłu są określane mianem gliny rozpraszającej lub de Somme.

• Pylaste o średniej zawartości iłu (do 30%) – jest to skład charakterystyczny dla lekkich glin wiążących. Brak piasku i spora zawartość iłu wpływa na znaczną plastyczność tych glin, a duża zawartość pyłu powoduje wznoszenie się intensywnej smugi podczas rozmywania się kul. Po przesianiu gliny te odznaczają się dużą puszystością.

• Pylasto-piaszczyste o średniej zawartości iłu (do 30%) – zazwyczaj określane mianem gliny wiążącej lub wiążącej ciężkiej. Od lekkich glin wiążących różnią się dodatkiem frakcji piasku, który zwiększa masę ziemi. Im większa ilość piasku w glinie tym jest ona cięższa i mniej plastyczna. Tego typu gliny o dużej zawartości iłu (do 60%) określane są już glinami rzecznymi.

• Piaszczysto-ilaste – najcięższe ze wszystkich glin. W zależności od proporcji piasek ; ił posiadają odmienne właściwości. Optymalne połączenie to 60% piasku i 40% iłu. Wówczas przy takiej proporcji jest to bardzo ciężka, dobrze klejąca glina, która ponadto swobodnie przechodzi przez drobne oczka sita. Zbyt duża zawartość iłu powoduje, iż glina jest zbyt tęga i bardzo opornie przechodzi przez sito. Piaszczysto-ilaste gliny to najlepsze ciężkie gliny rzeczne. Ze względu na brak lub niewielką ilość pyłu posiadają niewielkie właściwości smużące, które nadaje się im poprzez dodatek gliny o właściwościach opisanych wyżej.

Analizując powyższe punkty bez wątpienia należy stwierdzić, iż poprzez mieszanie różnych glin wędkarskich uzyskać możemy mieszankę o optymalnych właściwościach na dane łowisko. Dla przykładu dodanie pylasto-piaszczystej gliny typu Argile do rzecznej gliny piaszczysto-ilastej spowoduje uzyskanie dość spoistej smużącej mieszanki na wody bieżące. Analogicznie dodatek gliny wiążącej lekkiej do ziemi de Somme zwiększy jej kleistość nie podnosząc masy gliny.

Odrębną gliną jest czysty ił, jakim jest powszechnie znany bentonit. Jako dodatek do gliny zwiększa jej spoistość i plastyczność. Dozowanie niewielkiej ilości bentonitu do gliny Argile stworzy średnio ciężką, wiążącą glinę o dużych zdolnościach smużących. Ten sam bentonit dodany do lekkiej pylasto-ilastej gliny wiążącej spowolni wyraźnie rozmycie kul zanętowych. Należy pamiętać by bentonit dodawać stopniowo i jego dodatek neutralizować niewielką ilością wody podaną przy użyciu rozpylacza. Poniższe zdjęcia obrazują zachowanie się w wodzie tej samej gliny, przy czym jedna jest z dodatkiem bentonitu druga bez.

Te same kule po 30 minutach… :

W przypadku składu mineralnego gliny szczególne znaczenie odgrywa zawartość utlenionego żelaza. Żelazo zawarte w glinie ulega w wodzie rozpuszczeniu, czego zewnętrznym efektem jest uwalnianie się smugi, znacznie bardziej intensywnej niż przy „mechanicznym” smużeniu glin bogatych w frakcję pyłu. „Mechaniczne” smużenie polega na tym, iż lekki pył tworzy wolno opadającą zawiesinę drobinek. Natomiast rozpuszczone żelazo tworzy w wodzie gęstą zawiesinę mikrodrobinek mineralnych, znacznie lżejszych i drobniejszych od frakcji pyłu.

Dodatek żelaza w glinie sprawdza się zwłaszcza przy połowie ukleji i płoci. Skuteczny jest również w wodach uznawanych za „trudne”. Glina bogata w utlenione żelazo posiada barwę od rdzawej do czerwonej.

Odrębnym zagadnieniem jest ziemia torfowa powszechnie stosowana na wodach stojących i kanałach, szczególnie o miękkim dnie. W swoim pierwotnym składzie nie zawiera ona wyżej opisanych frakcji gdyż powstaje z zupełnie innych substratów. O ile wyżej opisano składniki mineralne gliny to w przypadku ziemi torfowej ma ona pochodzenie organiczne. Mianowicie powstaje w wyniku tlenowego rozkładu materii organicznej zawartej w torfie. Materia organiczna ma bardzo niską masę własną przez co sama ziemia torfowa z niej powstająca jest bardzo lekka. W ziemi nie można wyróżnić tak jak w glinie różnych frakcji, posiada ona tzw. strukturę amorficzną czyli prościej mówiąc bezpostaciową. O ziemi torfowej i jej pochodzeniu można pisać bardzo wiele, jednak nie taki jest sens tego artykułu. Główne cechy tej ziemi to wyraźna lekkość, intensywna czarna barwa, duża kleistość. Ponadto stanowi ona najlepszy, naturalny barwnik służący do przyciemniania koloru gliny lub zanęty. Sama w sobie nie posiada właściwości smużących co w wielu łowiskach jest zaletą, gdyż smużące gliny mogą wabić niechcianą drobnicę. Zazwyczaj mieszana jest z glinami pylasto-piaszczystymi typu Argile lub de Somme. Takie połączenie ma swoje uzasadnienie na większości wód stojących i kanałów.

Dobierając mieszankę glinową na dane łowisko nie należy tylko i wyłącznie kierować się nazwami handlowymi tychże produktów. Dużo bardziej istotne jest zapoznanie się z ich właściwościami i składem, który łatwo ocenić poprzez ściśnięcie a następnie rozdrobnienie w dłoni danej gliny lub ziemi. Obecna szeroka gama glin wędkarskich pozwala tworzyć rozmaite mieszanki, dzięki czemu każdy z nas może w optymalny dla danego łowiska sposób zaprezentować podawaną zanętę i robactwo.

Kacper Górecki